Санхүүгийн хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах асуудлыг судалж танилцуулахыг Эдийн засгийн байнгын хороонд даалгав

Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы өнөөдөр (2025.05.09)-ийн үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаанаар Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн болон хамт өргөн мэдүүлсэн тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ. Хуралдааны эхэнд Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан энэ сарын 02-ны өдөр Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Алдаржавхлангийн өргөн мэдүүлсэн Хот байгуулалтын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг Эдийн засгийн байнгын хороонд хуваарилсныг мэдээлсэн юм. Мөн Амьтны тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг эцэслэн батлах тухай санал хураалт явуулахад Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 75.9 хувь нь дэмжсэнээр хууль батлагдав.

Ингээд Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн болон хамт өргөн мэдүүлсэн тогтоолын төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явууллаа. Хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцсэн тухай танилцуулгыг Улсын Их Хурлын гишүүн О.Батнайрамдал хийв. Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар анхны хэлэлцүүлгийг хийх үед дэмжигдсэн зарим санал хууль, тогтоолын төслийн заалт хооронд зөрчил үүсгэсэн байна гэж үзэн Байнгын хорооны хуралдаанаар дахин санал хураалт явуулсан байна. Зөрчлийг арилгах томьёоллуудыг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн дийлэнх олонх буюу 2/3-оос доошгүй нь дэмжсэн тул хуулийн төслийн 1 дүгээр зүйлийн 2 дугаар хэсэг буюу Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмж оруулах 14.3 дахь хэсгийг “Олон улсын жишиг зарчмыг баримтлан Монгол банкнаас баталсан нөхцөл шаардлагыг үндэслэн энэхүү хуулийн 14.1.3-д заасан зээлдэгчийн зээлжих чадварын зэрэглэл, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний хөлсийг тогтооно” гэж өөрчлөх, мөн Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн 1 дүгээр зүйлийг хуулийн төсөлтэй нийцүүлэх тухай зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудыг боловсруулжээ.

Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан санхүүгийн хэрэглэгчдийн мэдээллийг хөтөлж, оноо тооцох үйлчилгээ эрхэлж буй “Сайн скор”, “Бүрэн скор” компаниуд өнгөрсөн онд 20.0 орчим тэрбум төгрөгийн борлуулалтын орлоготой ажилласан нь Монголбанк зээлийн мэдээллийн санг хөтөлж байсан жилийн 6.0 тэрбумын зардлаас хавьгүй өндөр байгааг дурдаад, тэдгээр компаниуд мэдээллийн үйлчилгээнийхээ өртгийг хуваалцахгүйгээр хэрэглэгчдэд үүрүүлж, өндөр үнэ тогтоож, олигопол үйл ажиллагаа явуулж болзошгүйг анхааруулсан юм. Тэрбээр хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах тогтолцоо байхгүй, Монголбанк, Санхүүгийн зохицуулах хороо салбарын үйлчилгээ эрхлэгчдийнхээ эрх ашгийг хангах, системийг хэвээр хадгалах бодлого явуулж буйг шүүмжлэн, Монгол Улсын бүх иргэд банкны мөнгийг өндөр хүүгээр өсгөж өгдөг ажилчид нь болсон хэмээлээ. Иймд санхүүгийн хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах, энэ тухай хуулийн төсөл боловсруулах асуудлаар санал боловсруулж танилцуулахыг Эдийн засгийн байнгын хороонд даалгав.

Улсын Их Хурлын гишүүдийн асуултад хуулийн төсөл санаачлагч Э.Батшугар хариулахдаа, зээлийн түүхийн оноог хөтөлснөөр зээлдэгчдийн эрсдэлийн түвшин тодорхойлогдож, энэ талаар судалгаа явуулах банкны зардал багасан хүү буурах боломж бүрдэхийн зэрэгцээ сайн түүхтэй зээлдэгчдийн авах зээлийн нөхцөл сайжирч, хүү төлбөрөө алхам алхмаар бууруулаад явах боломжтой болно гэсэн юм. Мөн зээлдэгчийн оноо тодорхой байх учир барьцаа хөрөнгийн шаардлага буурна гэдгийг тэрбээр онцолж, тэтгэврийн зээл эрсдэлгүй, тогтмол автоматаар төлөгдөөд явдаг учир хүү нь бага байх ёстой гэж үзэж байгаагаа хэллээ. Тэрбээр, зээлийн хүү тогтоход эх үүсвэрийн буюу хадгаламжийн хүүгийн зардал 63 хувиар, эрсдэлийн болон үйл ажиллагааны зардал нийтдээ 27 хувиар нөлөөлж байгааг мэдээлээд, инфляц болон макро эдийн засгийн бусад суурь нөхцөлтэй уялдаатай эх үүсвэрийн нөлөөлөлд тохируулга хийхэд түвэгтэй, харин эрсдэлийг бууруулах, урсгал зардлыг багасгах зэргээр үлдэх 27 хувьд тодорхой хэмжээний тохиргоо хийж, хүүг бууруулах боломжтойг дурдав.

Олон улсын судалгаанаас үзэхэд онооны систем шилжсэнээр зээлийн хүү дунджаар 3.2-3.8 хувь буурсан үзүүлэлттэй байгааг Улсын Их Хурлын гишүүн Э.Батшугар танилцуулаад, санхүүгийн хүртээмж нэмэгдэж, иргэдийн боловсрол сайжран, эрсдэл буурах зэрэг олон давуу талтайн зэрэгцээ одоо хөтөлж буй зургаан жилийн хар жагсаалт байхгүй болно гэдгийг онцоллоо.

Улсын Их Хурлын гишүүд асуулт асууж, хариулт авсны дараа хууль, тогтоолын төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэх хүрээнд Эдийн засгийн байнгын хорооноос боловсруулсан зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудаар санал хураалт явуулав. Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх зарчмын зөрүүтэй саналуудыг дэмжсэн тул хууль, тогтоолын төслүүдийг эцэслэн батлах бэлтгэл хангуулахаар Эдийн засгийн байнгын хороонд шилжүүллээ.